Balboaplein
Vasco Nu�ez de Balboa (1475-1517).
Ontdekte de Stille Oceaan. Balboa wou immers de beweringen der Indianen over het bestaan van 'een andere' zee nagaan. In 1513 stak hij de landengte van Darien, waar zich nu het kanaal van Panama bevindt, over, en ontdekte de Mare del Zur, die Magalhaen zeven jaar later 'Stille Oceaan' noemde. Balboa nam de oceaan in bezit in naam van de koning van Spanje en liet hierover een proces-verbaal opstellen, dat getekend werd door 67 getuigen, waaronder de latere veroveraar van Peru Francisco Pizarro (1475-1541).
Vroeger werd het Balboaplein ook wel het Rohdaplein genoemd naar de korfbalvereniging ROHDA (Recht Op Het Doel Af) die hier van 1929 tot 1962 zijn vaste stek had.
�Balboaplein� is de nieuwe naam, sinds 16 april 2003, van het pleintje in Amsterdam-West (�De Baarsjes�). Vóór 16 april 2003 had dit pleintje geen naam en was het omgeven door de Balboastraat (aan de noordkant), de Marco Polostraat (aan de oostkant), de Cabotstraat (aan de zuidkant) en de Vasco da Gamastraat (aan de westkant).
Het nieuwe straatnaam bordje �Balboa-plein� (met streepje; dit om te voorkomen dat de naam van het pleintje wordt uitgesproken als �bal-bo-ap-lein�?). Het schijnt de gewoonte te zijn de naam van dit pleintje als �Balboaplein� te schrijven.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond er een hek van ca. 2,50 m hoog om het pleintje en werd het gebruikt door Duitse militairen (die in sommige van de aanliggende scholen gelegerd waren) als parkeerplaats voor hun voertuigen.
Na de oorlog, in 1947, keerde de korfbal vereniging ROHDA (Recht Op Het Doel Af) weer naar zijn oude veld (in gebruik sinds 1930) terug. Deze club had shirtjes met drie vertikale strepen: zwart � geel � zwart. De dames droegen zwarte rokjes en de heren zwarte broeken. Het veld had geen gras maar fijn grind en was daarmee een uitzondering onder de korfbalvelden. Naast competitie wedstrijden voor de nationale titel zoals b.v. ROHDA � Blauw Wit of ROHDA � Westerkwartier werden er ook wel eens internationale wedstrijden gespeeld bijv. Nederland � België.
De ingang tot het korfbalveld was aan de Balboastraat. Bij de ingang stond ook een gebouwtje.
Gebouwtje bij de ingang tot het korfbalveld van ROHDA met ingang aan de Balboastraat. Dit gebouwtje had zes deuren. V.l.n.r.: 1. opslagruimte. 2. heren kleedkamer. 3. dames kleedkamer. 4. ruimte voor de wacht. 5. en 6. (aan de zijgevel) WC�s.
Dit gebouwtje had twee WC�s (eentje voor dames en eentje voor heren; waar je niet op een pot kon zitten maar op je hurken moest zitten (zoals dat de gewoonte is hier en daar in zuidelijk Europa), een ruimte voor de wacht, kleedruimtes voor dames en heren en een opslagplaats (voor b.v. palen met korven, ballen, enz.).
Hier een overzicht van het korfbalveld (1937), jammer genoeg zonder korfballers...
ROHDA verhuisde verder (ik weet niet wanneer; in elk geval voor 1982) naar het westen, naar het Sportpark Ookmeer. Het hek rond het pleintje werd weggehaald en het pleintje werd geasfalteerd. Het werd toen een pleintje voor de jeugd om op te spelen.
ROHDA op zijn nieuwe locatie: Sportpark Ookmeer.
In de vijftiger jaren van de 20e eeuw werd er in de z.o. hoek van het pleintje geheid. Daarna werd er een transformatorhuisje gebouwd. Het trottoir van het huisje naar de Marco Polostraat helde enigszins naar beneden en �s winters, als het gesneeuwd had, maakten kinderen daar glijbanen.
Het transformatorhuisje in de z.o. hoek van het Balboaplein.
De noordgevel van dit gebouwtje werd op 22 juni 2005 voorzien het �Respectmonument� (een tegeltableau met de titel �No War�).
Op het pleintje werd gevoetbald door buurtjongens zoals Frank Rijkaard en Ruud Gullit. Mijn vader (Frans Woons Sr. [1908-1984]) ging er wel eens kijken omdat die jongens �zo aardig voetbalden�. Later groeiden ze op tot zeer goede voetballers.
Aan het pleintje stonden een viertal schoolgebouwen:
- 1. Op de adressen Balboastraat 18 en 20 stond een schoolgebouw. In dit gebouw was tijdens of na de oorlog wel eens een soort �gaarkeuken�. (De �echte� gaarkeuken in de buurt stond in de n.w. hoek van het Magalhaensplein in een vrijstaand, laag gebouwtje dat tot 1951 als fabriekje diende). Na de oorlog was er op de adressen Balboastraat 18 en 20 o.a. de banketbakkersschool �Blaeu Erf� en het buurthuis �Tagerijn�.
2. Op het adres Marco Polostraat 176 was de ingang tot de lagere school �Admiralengrachtschool�; in het westelijke helft van het zuidelijkste van de drie schoolgebouwen in het blok omgeven door Balboastraat, Admiralengracht, Cabotstraat en Marco Polostraat.
3a. Op het adres Marco Polostraat 178 (in het �inhammetje�; het middelste van de drie gebouwen) was de ingang tot het buurthuis �Marco Polo� dat gevestigd was boven een kleuterschool (zie 3b). Dit buurthuis werd gebruikt door o.a. een schaakclub en de �Jehovah�s Getuigen�.
3b. Op het adres Marco Polostraat 180 was de ingang tot de kleuterschool �School Nr. 60�; later �De Kwikstaart�. Het �inhammetje� was gecreëerd doordat de gevel van het gebouw met de adressen Marco Polostraat 178 en 180 wat terug gezet was t.o.v. de twee flankerende gebouwen.
Het �inhammetje� aan de even kant van de Marco Polostraat. Rechts, op nummer 178, een deur die leidde tot een trap die leidde tot een ruimte (buurthuis �Marco Polo�) boven de kleuterschool. De dubbele deuren (op nummer 180) gaven toegang tot de kleuterschool �De Kwikstaart�.
- 4. Op de adressen Balboastraat 1 en 3 (het noordelijkste van de drie gebouwen) waren twee scholen: op nummer 1 een lagere school (de Columbusschool die in de Admiralengrachtschool opging) en, later, een kleuterschool (de 2e Montessorischool) en op nummer 3 een lager school (de 10e Montessorischool).
In 1953 verhuisde de Admiralengrachtschool naar het adres Balboastraat 3 en de 10e Montessorischool verhuisde naar Balboastraat 18.
In 1960 ging de Admiralengrachtschool in de Cabotschool op. Op 4 juni 1986 werd de naam van Cabotschool veranderd in �Joop Westerweelschool� naar de verzetstrijder en eens voorzitter (1927-1932) van de korfbalclub �Blauw-Wit� Joop Westerweel. Deze smokkelde tijdens de oorlog Joden naar Zwitserland en Spanje. Hij werd op 10 maart 1944 door de Duitsers opgepakt bij de Belgische-Nederlandse grens en op 11 augustus 1944, in de buurt van Vught, door de Duitsers doodgeschoten.
(Zie ook: -> Historische verhalen -> Wie was Joop Westerweel?)
Tijdens de zomer van 2002 werden de drie schoolgebouwen (de gebouwen waren in of kort voor 1929 gebouwd) in het blok omgeven door Balboastraat, Admiralengracht, Cabotstraat en Marco Polostraat afgebroken. Daarvoor in de plaats kwam één gebouw, met twee binnenplaatsen, bestaande uit de Joop Westerweelschool met daarboven woningen. Het naamloze pleintje omgeven door Balboastraat, Marco Polostraat, Cabotstraat en Vasco da Gamastraat kreeg in 2003 de naam �Balboaplein� en in 2004 werd de nieuwe Joop Westerweelschool in gebruik genomen (op het adres Balboaplein 44).
Afbraak van de Joop Westerweelschool (v.m. Cabotschool); zomer 2002. Op de achtergrond woningen aan de Admiralengracht (even zijde).
(Zie ook: -> Foto's van speciale gebeurtenissen in De Baarsjes -> Sloop Joop Westerweelschool)
De nieuwe Joop Westerweelschool. In gebruik sinds 2004. Met links en rechts daarvan en daarboven woningen. Adressen van woningen en school: Balboaplein 2 (rechts) t/m 86 (links). Postcode: 1057 VS.
Het middelste gebouw van het scholencomplex aan de Marco Polostraat had, aan de oostkant (aan de kant van de Admiralengracht) een kelder met daarin een soort fornuis. Een deur aan de Admiralengracht gaf toegang tot die kelder. Daar werd water verwarmd dat door radiatoren in de drie schoolgebouwen stroomde om de klaslokalen �s winters warm te houden. Een �stoker� zorgde ervoor dat alles goed werkte. Hij kwam wel eens in de klaslokalen om de radiatoren na te kijken. De vrijgekomen, ongezonde, gassen van dit fornuis ontsnapten via een toren.
Het scholencomplex tussen Marco Polostraat en Admiralengracht gezien vanuit het noord-oosten over de Admiralengracht. Links: de �Joop Westerweelschool� op de adressen Admiralengracht 177 en Marco Polostraat 176. Midden: de kleuterschool �De Kwikstaart� op het adres Marco Polostraat 180 met aan het oostelijke einde van het gebouw de toren die gassen afvoerde van het fornuis ter verwarming van de scholen. Rechts: het schoolgebouw met de adressen Balboastraat 1 (links) en 3 (rechts). [Geheel links: woningen aan de Admiralengracht, oneven zijde, 35 (links) t/m 107 (rechts)].
April 1930. Het lijkt wel alsof op deze foto (links) zakken met steenkolen het scholencomplex worden binnen gebracht. Dit ter verwarming van de gebouwen. De muur langs de Marco Polostraat werd bouwvallig en is in de vijftiger jaren van de 20e eeuw vervangen door een hek.
Hier een foto van wat Admiralengrachtschool leerlingen, w.o. Loes Woons (1943 � 1985; hurkend, tweede van links) genomen in de Marco Polostraat rond 1954. Rechts stutten ter ondersteuning van de bouwvallige muur. Links nog een deel van de spreuk �Red de Rosenbergers�. Het echtpaar Ethel en Julius Rosenberg werd in 1953 in de VS geëxecuteerd wegens spionage voor de Soviet Unie.
Hier een luchtfoto van het Balboaplein en omgeving van 1929. Kijkend in, min of meer, zuid-westelijke richting. Linksvoor de Admiralengracht (nog op polder nivo). Rechtsvoor de Jan Evertsenstraat. Het gebouw �Zuidpool� en de kleuterschool �School 52�, later �Vergeet-mij-nietje�, nog niet gebouwd. Die zouden in 1931 achter de Bethlehemkerk (nu: Maranathakerk) verschijnen. Bij de ingang tot het latere ROHDA veld (sinds 1930) twee gebouwtjes. Links het huisje voor de wacht?
(Foto's & tekst 14-03-2010 ingezonden door: dhr. F. Woons, Williams Lake, BC in Canada)
� Historisch Archief De Baarsjes